dinsdag 5 juni, door drs Luc Wolters Om 20.00 uur in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld.
De lezing over het Limburgse schutterswezen door historicus en schutterijdeskundige Luc Wolters vindt plaats in het kader van het bondsschuttersfeest in Simpelveld eind augustus. De vele schutterijen in de provincie vormen bij uitstek een Limburgs cultureel erfgoed. Het zijn vaak eeuwenoude verenigingen met rijke tradities en bijzondere ontwikkeling. Ook in Simpelveld, het Heuvelland en Parkstad spelen de schutterijen een belangrijke rol in het gemeenschapsleven. Het is de moeite waard daar uit oogpunt van cultuurhistorie eens in te duiken. Los daarvan is het voor de schutterijen van belang geworteld te zijn in de samenleving en zich aan te passen aan de maatschappij.
1903 – schutterij te Simpelveld
De lezing draagt een historisch karakter, waarbij vragen aan bod komen als: hoe zijn schutterijen en broederschappen ontstaan? Hoe is het schutterswezen historisch gegroeid? Hoe verliep deze ontwikkeling in de steden en op het platteland en wat kunnen we daarvan lokaal herkennen? Wat waren in vroeger eeuwen de taken en bezigheden van de schutterijen? De lezing wordt rijkelijk geïllustreerd met beeldmateriaal, historisch en actueel. Interactieve lezing
De rijke schutterstradities uiten zich heden ten dage nog in diverse activiteiten, zoals het vogelschieten, het begeleiden van de processie, patroonsdagviering of het ten grave dragen van leden. Ook wordt ingegaan op de organisatie van het schutterswezen, de bonden en de federatie, de wijze van het schieten. Uiteraard mag het schuttersfeest en de oorsprong daarvan niet ontbreken. Evenmin als de samenstelling van de schutterij, de betekenis van militaire rangen, de functies van bielemannen en marketentsters, koningsparen en keizers met hun zilveren schilden. Bovendien wordt het Limburgse schutterswezen vergeleken met de gilden elders in Nederland en de schutterijen internationaal.
Luc Wolters
Drs Luc Wolters is historicus en -o.a.- voorzitter van Heemkundevereniging de Bongard te Simpelveld.
Voor leden van heemkundevereniging De Bongard is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 2 euro.
Heemkundevereniging De Bongard Simpelveld-Bocholtz
———————————————-
Het Limburgse schutterswezen
Een historische introductie
dinsdag 17 april, door Prof. Dr. Leonie Cornips Om 20.00 uur in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld.
De lezing met als titel “Dialect, tweetaligheid en identiteit” is gebaseerd op het onderzoek van Leonie Cornips naar onder meer welke ideeën er in de provincie leven over het ‘Limburgs eigene’ aan de hand van taalgebruik. Daarbij wordt rekening gehouden met de meertalige lokale, regionale en Euregionale context. Dit moet weer leiden tot meer inzicht in de dynamische ontwikkelingen van de gesproken, gezongen en geschreven taal in Limburg.
Prof. Dr. Leonie Cornips
Leidraad voor haar lezing zal zijn dat de betekenis van dialect voor iedereen wat anders is afhankelijk van waar men zich bevindt in de provincie. Ook gaat Leonie Cornips, als autoriteit op het gebied van taal en cultuur en bekend van haar tweewekelijkse columns in De Limburger, in of het opvoeden in dialect voordelig of nadelig is voor het leren van de Nederlandse woordenschat en, of er misschien nog meer voor- en/of nadelen zijn verbonden aan tweetaligheid.
Interactieve lezing
Leonie Cornips zal de lezing interactief houden. Waarbij het publiek de lezing stuurt doordat zal worden gereageerd op de interactie vanuit en met het publiek. Met humor en wetenschappelijk onderbouwd zal worden toegelicht hoe de betekenis van dialect voor iedereen anders is. Ook zal worden ingegaan wat het belang en status van het dialect in het algemeen is.
Leonie Cornips
Prof. Dr. Leonie Cornips is werkzaam als onderzoeker Taalvariatie aan het Meertens Instituut (KNAW) Amsterdam en sinds ruim 6 jaar Bijzonder Hoogleraar Taalcultuur in Limburg aan de Universiteit Maastricht.
Zij is van huis uit taalkundige, sociolinguïst en gespecialiseerd in onderzoek naar vormen van nieuw Nederlands zoals het Nederlands wordt gesproken bijvoorbeeld in Heerlen, Utrecht of Rotterdam. Verder verricht zij onderzoek naar hoe jonge kinderen het Nederlands als hun eerste en tweede taal verwerven. Tenslotte onderzoekt zij taalcultuur (vooral in Limburg): hoe mensen zich door taalgebruik met elkaar wel of niet identificeren en anderen in- of uitsluiten.
Voor leden van heemkundevereniging De Bongard is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 2 euro.
Heemkundevereniging De Bongard Simpelveld-Bocholtz
Woensdag 17 januari, door René Haustermans Om 20.00 uur in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld.
De luisterlezing over carnaval komt voort uit een zoektocht van René Haustermans naar waarom wij carnaval vieren.
Carnavals kostuum
Feest of oergevoel
De luisterlezing over carnaval komt voort uit een zoektocht van René Haustermans naar waarom wij carnaval vieren. Hij gaat terug naar oude culturen, ver voor onze jaartelling en ziet daar elementen van carnaval die wij nog kennen. Is het een feest, of een oergevoel, verpakt in een ritueel? We zullen tijdens deze lezing op zoek gaan naar het wat en waarom van carnaval en proberen er een diepere betekenis aan te geven. Met andere woorden: Wat heb je aan carnaval? Deze lezing is een mix van cultuurhistorie, volkskunde met een vleugje spiritualiteit, die wordt geïllustreerd door beelden en muziek.
René Haustermans
René Haustermans is muzikant, zingt, schrijft en dirigeert. Zo is René op dit moment dirigent van de dialektgroep Angers! in Kessel en Gemengd Kerkelijk Zangkoor St. Gregorius in Sittard. Verder was hij tot mei 2011 zanger/toetsenist van de Limburgse groep Kartoesj en nog steeds zanger/gitarist van de Palemiger Spatzen.
Daarnaast is René steeds bezig met het onderzoeken van cultuurhistorische onderwerpen. Die onderwerpen variëren van muziekgeschiedenis, tradities, devoties tot personen. Deze onderzoeken resulteerden in diverse publicaties, lezingen en tentoonstellingen o.a. over de troubadours uit de regio Sittard-Geleen, het Julianakanaal, Frits Rademacher en Toon Hermans.
Voor leden van heemkundevereniging De Bongard is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 2 euro.
Heemkundevereniging De Bongard Simpelveld-Bocholtz
Inleiding over het geslacht Von dem Bongard van de late Middeleeuwen tot heden, toegespitst op de takken Heijden en Wijnandsrade-Paffendorf.
Lezing door mr. Jack Jetten uit Wijnandsrade.
Dinsdag 14 november om 20.00 uur in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld.
Kasteel ‘De Bongard’ te Bocholtz.
In de inleiding worden hoogtepunten en dieptepunten uit de geschiedenis van het geslacht Von dem Bongard toegelicht. Door vererving en huwelijken verwierven de Von dem Bongards vele bezittingen en ambten, terwijl zij door de keizer werden verheven tot Freiherren. Eeuwenlang waren zij erfkamerheer van de hertogen van Gulik. Hun invloed was aanzienlijk, zowel door diplomatieke posten als ook door krijgsdiensten. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw nam deze af en stierf in feite het geslacht uit door de dood van de kinderloze Ludwig von dem Bongard in 1878. Maar de titels en naam gingen over op een aangetrouwd familielid van de graven Von Walderdorf. Afstammelingen van Freiherr Pius Wilderich von dem Bongard bevinden zich thans in China, Canada en Zuid-Afrika, maar dragen nog steeds fier de adellijke naam en voeren het heraldische wapen met de keper.
Oorsprong Het geslacht Von dem Bongard is zo oud als de riddertijd, in elk geval wordt het genoemd in de late Middeleeuwen. Het stamgebied is het Rijnland, gebieden die behoorden tot de Rijksridderschap van Munster, Kleve, Gulik, Keulen en de Nederrijn. Waar de oorsprong lag, is lange tijd troebel gebleven. Vast staat, dat uit de stam die op Huize de Bongard in Bocholtz woonde, de stam Heijden en de stam Wijnandsrade-Paffendorf is voortgekomen.
Inmiddels zijn alle kastelen uit het familiebezit in andere handen overgegaan. In Bocholtz trad Anna Margaretha van de Bongard in 1630 in het huwelijk met Hans Caspar von und zu der Leyen zu Hohengerolsegg en kwam het kasteel De Bongard, dat al sinds de 14e eeuw in het bezit van de familie was, in handen van de familie Van der Leyen. Het eens trotse Huis Heijden in Horbach dat vanaf 1337 van Von dem Bongard was, is nog slechts een ruïne. Kasteel Paffendorf is eeuwenlang Wohnsitz van de familie geweest, maar is in 1958 verkocht aan Die Rheinbraun (nu onderdeel van RWE).
Sporen in het heden Herinneringen aan de Von dem Bongarts zijn thans nog te vinden in de parochiekerken van hun bezittingen door de vele schenkingen, die zijn gedaan. Het fraaie grafmonument van Willem von dem Bongart, die in 1637 bij Leipzig sneuvelde tijdens de Dertigjarige oorlog, bevindt zich in de kerk van Wijnandsrade, maar ook op het kerkhof in Paffendorf zijn nog grafkruisen en -stenen waaraan kleurrijke verhalen vastzitten. In de trouwzaal van Schloss Ehreshoven in Engelskirchen is de Ahnengalerie teruggevonden, een reeks statieportretten van de Von dem Bongarts.
Jack Jetten Mr. Jack Jetten is naast raadslid in Nuth ook Vice-voorzitter van de Heemkundevereniging Vrienden van Wijnandsrade te Wijnandsrade, Redactielid Redactie Wetteneditie SJD, Voorzitter Stichting Gemeenschapshuis Wijnandsrade te Wijnandsrade en Voorzitter Stichting Pomphuuske te Bingelrade.
Voor leden van heemkundevereniging De Bongard is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 2 euro.
Heemkundevereniging De Bongard Simpelveld-Bocholtz
Lezing door Peer Boselie i.s.m Sociaal Historisch Centrum Limburg
In het kader van de Maand van de Geschiedenis organiseert Heemkundevereniging “De Bongard” op dinsdag 10 oktober a.s. een lezing met als thema “Het geluk rond nieuwe wereldburgers”.
Dinsdag 10 oktober om 20.00 uur in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld. baby’s in de oude vrouwenvroedschool. foto: archief Rijckheyt
Vroedvrouwenschool Centraal in de Maand van de Geschiedenis staat geluk centraal en in de lezing “Het geluk rond nieuwe wereldburgers” staan allerlei wetenswaardigheden centraal rond het thema ´Vroedvrouwenschool´, waar veel van onze Parkstedelingen het licht zagen. Archivaris Peer Boselie uit Sittard, mede-auteur van het nieuwe historisch boek over deze instelling, zal daarover een voordracht houden. De lezing wordt afgewisseld met een fotopresentatie over de Vroedvrouwenschool door medewerkers van het Sociaal Historisch Centrum Limburg, die het archief van deze instelling beheren. Verder zullen bekende en wellicht wat minder bekende wiegeliedjes ten gehore gebracht worden. De gevarieerde lezing is voor leden en niet-leden gratis te bezoeken.
30 jarig bestaan Heemkundevereniging “De Bongard”
Voorafgaand aan de lezing is er ter gelegenheid van het lustrum van Heemkundeverenging “De Bongard” vanaf 19.00 een gezellig samenzijn onder het genot van koffie en vlaai in Café Oud-Zumpelveld (mochten niet-leden van “De Bongard” hierbij willen aanschuiven, dan kan dit voor een onkostenvergoeding van € 5,-). Vanwege de organisatie van de koffie en de vlaai vragen we u dat u zich van tevoren aanmeldt (voor 3 oktober a.s.): debongard@hotmail.com
Heemkundevereniging De Bongard Simpelveld-Bocholtz
Dinsdag 28 maart om 20.00 uur in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld. Privilegesceremonie Duitse Orde
Duitse Orde
De Duitse Orde hoorde tot de ridderorden ten tijde van de kruistochten. In 1190 gesticht als hospitaalorde voor het verplegen van Duitstalige ridders en pelgrims in het Heilige Land, werd de orde al snel omgezet in een voor die tijd typische ridderorde. Al vroeg in de 13de eeuw werd in het gebied tussen Maas en Rijn land geschonken aan de Duitse Orde. De orde werd met name bekend door zijn spectaculaire daden in Pruisen waar deze in de late 13de en 14de eeuw een eigen staat kon vestigen. Het latere hertogdom Pruisen. Het meest zichtbare bewijs hiervan zijn de massieve bakstenen Ordensburgen in het huidige Polen.
Nadat de ordenstaat in de 16de eeuw voor de orde definitief verloren ging, werden de Duitse bezittingen in het Heilige Roomse Rijk des te belangrijker. Vanuit de balije Alden Biesen werden de nederzettingen van de Duitse Orde in het gebied tussen Maas en Rijn beheerd. Belangrijke onderhorige commanderijen van de balije Alden Biesen bevonden zich in Aken, Bonn, Keulen, Luik, Maastricht en Siersdorf. Historische aanblik van de Duitse Orde commanderij Siersdorf, 1700
Duitse Orde in Bocholtz
Ook voor Bocholtz en Simpelveld was de orde van belang. Zo was de hoeve St. Gilleshof in Bocholtz eeuwenlang bezit van de Duitse Orde. Hoeve Overhuizen in Bocholtz heeft eveneens een relatie met de orde. De hoeve werd door de landcommandeur van Alden Biesen aangekocht voor een bekeerlingenstichting en dit bepaalde daarmee eeuwenlang de eigendomsverhoudingen van de hoeve.
Ook al zijn vele sporen van de activiteiten van de Duitse Orde in onze omgeving inmiddels vervaagd. Er zijn toch nog enkele belangrijke aanwijzingen en getuigenissen van de 600 jarige aanwezigheid in onze omgeving te vinden. In de lezing zullen deze aanwijzingen en getuigenissen worden opgespoord en daarnaast zal de geschiedenis van de orde worden toegelicht
Guido von Büren
De uit Jülich (Duitsland) afkomstige Guido von Büren studeerde kunstgeschiedenis, geschiedenis en architectonische geschiedenis in Aken. Hij is medewerker bij het museum Zitadelle Jülich – Stadtgeschichtliches Museum Jülich en o.a. redacteur van de „Jülicher Geschichtsblätter – Jahrbuch des Jülicher Geschichtsvereins“, voorzitter van de “Fördervereins Kommende Siersdorf” en heeft zitting in de raad van bestuur van de “Wartburg-Gesellschaft zur Erforschung von Burgen und Schlössern”. Daarnaast is Guido regelmatig curator van tentoonstellingen in museum Zitadelle Jülich maar ook voor tentoonstellingen in andere musea. Tevens publiceert Guido, waarbij het zwaartepunt voor zijn onderzoek en publicaties de architectuur van de renaissance ten noorden van de Alpen en vestingbouw in de vroeg moderne tijd zijn.
Voor leden is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 2 euro.
Dinsdag 31 januari om 20.00 uur
in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld. Replica Sarcofaag van Simpelveld.
Nu te zien in de oude bieb aan de Wilhelminastraat in BocholtzThermenmuseum
Heerlen
Romeinse vrouwen waren veel zelfstandiger dan gedacht
Het klassieke misverstand over de Romeinse tijd is dat alleen mannen echte burgers waren en dat vrouwen een verlengstuk van hun man of vader waren. Historicus Coen van Galen maakt korte metten met dit idee. Hoewel de samenleving van het oude Rome nogal macho en vrouwonvriendelijk was, hadden veel vrouwen in de Romeinse keizertijd meer persoonlijke vrijheid dan vrouwen in westerse landen tot in de twintigste eeuw. Tijdens zijn lezing zal Van Galen laten zien dat Romeinse vrouwen een maatschappelijke rol speelden als burgers en zelfs familiehoofd konden worden. Een radicaal ander perspectief op de machtsverhoudingen in de Romeinse samenleving dan die tot op heden onder historici gangbaar is. Romeins beeld van Livia
De familia
De basis voor de vrouwelijke zelfstandigheid ligt in de eigenzinnige Romeinse familiestructuur, de familia. Van Galen: ‘Al het bezit en beslissingsbevoegdheden verliepen via het hoofd van de familia. Dit hoofd was het de oudste familielid in de mannelijke lijn, die namens het collectief van de familie de beslissingen nam.’ Die oudste in de mannelijke lijn kon dus ook een vrouw zijn, als zij de oudste was. Omdat ze bij hun huwelijk gewoonlijk onderdeel van de familia van de man werden, maakte dit voor veel vrouwen lange tijd geen verschil. Ze kwamen daardoor juridisch gezien in de rol van de dochter van hun man en waren aan hem ondergeschikt zo lang hij leefde.
Nieuwe huwelijksvoorwaarden
In de eerste eeuw voor christus gebeurde er echter iets opvallends: huwelijken werden steeds vaker volgens nieuwe huwelijksvoorwaarden gesloten. Hierbij bleef de vrouw onderdeel van haar vaders familia. Op het moment dat haar vader overleed, werd zij een zelfstandig familiehoofd. terwijl haar man (soms) nog onmondig was en geen eigen bezit had omdat zijn vader nog leefde. Een omkering van de genderrollen, met flinke consequenties. Vrouwen gingen steeds meer ruimte voor zichzelf opeisten. Zo ook Livia, gehuwd met Augustus en prototype van de zelfstandige vrouw. Van Galen: ‘In Livia zien we mooi de ambivalentie: ze deed zich voor als een keurige huisvrouw, maar ze speelde een centrale rol in het Romeinse rijk.’ In de lezing zal in dit kader ook de ‘Dame van Simpelveld’ (Sarcofaag van Simpelveld) aan bod komen. Mogelijk ook een vrouw die aan het hoofd van een Romeinse familia heeft gestaan!
Coen van Galen
Coen van Galen (1971) volgde, naast zijn werk, een voltijdse opleiding geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen en voltooide zijn master in 2009 summa cum laude. Sinds 2010 werkt hij als docent en promovendus aan de afdeling Geschiedenis en het Institute for Gender Studies van de Radboud Universiteit Nijmegen.
Voor leden is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 2 euro.
De oorlogsgouverneur van Limburg: graaf Max d’Ansembourg
door Lou Heynens
op dinsdag 10 januari om 20.00 uur in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld.
De oorlogsgouverneur van Limburg: graaf Max d’Ansembourg ‘Er is geen ander zijn, dan ‘anders’ zijn
Ooit was hij een spraakmakende politicus, van zulk een roomse signatuur dat het menig kerkprelaat de adem benam, maar hij was ook NSB’er en in Nederlands zwartste jaren provinciegouverneur van Limburg, daarbij een gewiekst strateeg en een dubbelhartig antisemiet. In een stilte die beslist geen nieuwsgierigheid verdraagt, wordt hij in de kerk van Amstenrade jaarlijks herdacht: Maximiliaan graaf de Marchant et d’Ansembourg (1894-1975). Herdenkingen zoals deze zijn een aloud gebruik, en bovendien kent het koesteren van de herinnering aan een bijzondere persoonlijkheid een lange traditie. Of dit herdenken recht doet aan wat er feitelijk in een mensenleven is gebeurd, staat vaak op een andere, veelal verzwegen, bladzijde. Lezing met beeldpresentatie.
Maximiliaan graaf de Marchant et d’Ansembourg (1894-1975) uit Amstenrade was namens de NSB de commissaris van Limburg.
Graaf Max de Marchant (2e v.r.) bij een toespraak.
Foto: NIOD.
Lou Heynens
De spreker Lou Heynens (G.M.L. Heijnens) voelt zich niet bij welke politieke stroming of spirituele beweging betrokken en is derhalve van geen partij lid of van welke belangengroep dan ook. Hij is publicist en beeldend kunstenaar, met het eeuwigdurende gevoel dat wat hij publiek maakt, nooit goed genoeg is. Publicaties o.a.: Kastelen in Zuid-Limburg. In hernieuwde glans (2005); Als de hengst glimlacht … Over adel en andere vreemde zaken (2006); Adel in ‘Limburg’ of de Limburgse adel. Geschiedenis en Repertorium (2008); Geconfisqueerd als ‘vijandelijk vermogen. Dossier Limburgse kastelen (2014); en De oorlogsgouverneur van Limburg. Maximiliaan graaf de Marchant et d’Ansembourg (2015). De kleurrijke Heynens figureerde in het NCRV-programma ‘De Stoel’ van Rik Felderhof en in de Oostenrijks-Poolse productie ‘Die Polnische Habsburger’. Hij is lid van het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap.
Voor leden is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 2 euro.
Lezing over de -religieuze- vriendinnen van Clara Fey
door Ine Scholl
op dinsdag 22 november om 20.00 uur
in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld.
Clara Fey woonde vanaf 1878 in Simpelveld en stichtte hier het Loreto-klooster. Ze groeide op in Aken in een spannende tijd. Binnen het katholieke geloof was een grote ontwikkeling gaande. De Duitse biedermeiercultuur werd gevolgd door de tijd van het Realisme, de industrialisatie van Europa, van Aken was in volle gang.
In deze periode groeide Clara Fey op en stichtte ze haar klooster in Burtscheid. Haar ideeën en visie op geloof, op cultuur en op haar levensdoel werden door de bovengenoemde ontwikkelingen beïnvloed. Clara Fey stond daarin niet alleen. Haar vriendinnen Franzisca Schervier en Pauline von Mallinckrodt hadden dezelfde achtergrond als zij en maakten gelijksoortige keuzes in het leven. Alle drie nemen ze een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de welzijnszorg in Duitsland.
Tijdens de lezing worden de bijzondere levens van deze vrouwen besproken: de invloed van Luise Hensel, de ontwikkeling van kerkelijke orden in de zorg voor ouderen, kinderen en gehandicapten.
Daarnaast komt de geschiedenis van Aken in de negentiende eeuw aan bod. In deze eeuw verandert de stad grondig. In 1803 zijn de verschillende wijken van Aken nog van elkaar gescheiden door weiden en akkers. Tijdens het leven van Clara Fey wordt Aken een industriestad en krijgt het met de internationale spoorlijnverbindingen contacten in heel Europa.
Ine Scholl
Spreekster is Ine Scholl. Zij is reeds vele jaren actief lid van de Heemkundevereniging De Bongard, waarvan vele jaren in het bestuur. Vanuit de sectie archeologie heeft ze meegewerkt aan opgravingen en enkele tentoonstellingen georganiseerd. Verder is zij ook lid van de museumgroep.
Voor leden is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 2 euro.
Vakwerkbouw in zuidelijk Limburg, de afgelopen 600 jaar
door Coen Eggen
op dinsdag 18 oktober om 20.00 uur
in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld.
Dat Zuid-Limburg alles behalve dat half-buitenlandse uitstulpsel is van Nederland mag inmiddels bekend zijn. In tegendeel, het is al sinds mensenheugenis onderdeel van een veel groter cultuurlandschap. Het zal dan ook niemand verbazen dat er tal van relaties over de huidige landsgrenzen heen bestaan, en bestonden. Aan de hand van vakwerkbouw laat zich dat perfect illustreren.
Vaklieden van elders werkten hier, timmerlieden van hier leerden hun vak elders, opdrachtgevers en bouwers namen hun eigen mensen mee, en daar doorheen speelt dan ook nog een grote verwantschap taal en gebruiken. Dat heeft alles bij elkaar boeiende constructies opgeleverd, waarbij nauwelijks sprake is van een vakwerktraditie voor ons eigen kleine gebiedje. Het blijkt ook uit de vele teksten op balken.
En zo is er veel meer dat de aandacht verdient, en ook krijgt. Want wat te denken van het gegeven dat vakwerkgebouwen roerend goed waren, en daadwerkelijk meegenomen werden bij een verhuizing?!
Na 500 jaar bouwen, zoals het gedocumenteerd is in het boek, volgde er een eeuw van herwaardering en restauratie. Voor we bij het ‘nu’ zijn aangeland is er na de laatste wereldoorlog echter wezenloos veel gesloopt, en wat er nog stond is in veel gevallen alsnog verminkt, vaak door al dan niet goedbedoelde restauraties. Ook dat kritische geluid verdient aandacht, opdat we met de laatste paar nog te restaureren panden zeer zorgvuldig omgaan.
En wat let ons vervolgens om nieuw te gaan bouwen volgens deze oeroude methode? Geen historiserende gebouwen, maar goede hedendaagse. Bouwen met materialen uit de streek!
Coen Eggen
Spreker Coen Eggen is de vakwerkdeskundige bij uitstek. Hij heeft de afgelopen veertig jaar intensief veldwerk gedaan in Limburg en nabije omgeving. Dit jaar publiceerde hij Vakwerkbouw, 600 jaar bouwen met hout en leem in Zuid-Limburg en omstreken. Met veel voorbeelden en meer dan 700 illustraties laat hij zien welke gebouwsoorten en invloeden in Zuid-Limburg voorkomen. Zowel op hoofdlijnen als in detail werkt hij alles uit en biedt zo een diepgaand inzicht in een bouwmethode die eeuwenlang de norm was.
Voor leden is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 2 euro.
Bewaren
Bewaren
Bewaren
Bewaren
De informatie op deze pagina is in bewerking.
De verschillende onderdelen worden geactualiseerd.
juni 2021
De oorspronkelijke pagina vind je hier. klik op x rechtsboven om scherm te verlaten.
Verenigingsorgaan De Bongard
Hier vindt u inrood de (links naar) nummers van De Bongard in de aangegeven periode.
Bij elk nummer staat een lijstje met de heemkundige artikelen in met de bijbehorende paginanummers.
U kunt helaas niet linken naar een specifiek artikel, maar u kunt in de pdf van het betreffende nummer doorbladeren naar het paginanummer.
Corona legt ook heemkunde stil.
We blijven volhouden.
ZumBó Diksiejoneer
ZumBó Diksiejoneer
In 2005 werd het uitgebracht door Heemkundevereniging De Bongard. Iedereen die zich bekommerde om de instandhouding en precieze schrijfwijze van ons dialect, heeft er één in huis gehaald. 521 exemplaren waren er gedrukt, en na een paar maanden was er niet één meer over.
Nu is dit woordenboek van het Simpelvelds en Bocholtzer dialect opnieuw uitgebracht door Heemkundevereniging De Bongard, in een volledig herziene, digitale versie. Er is ook een papieren versie.
Redactie: Wim Dumont en Karin Eken
Illustraties: J. Mevissen, Karin Eken en Simone Nieuwenhuizen
Grafisch Ontwerp: Nieuw-Eken Ontwerp, Heerlen
Bestellen kan via info@debongard.nl. De PDF kost 5 euro, het papieren boekje kost 12 euro.
Houd moed!
Houd moed!
Op 16 en 17 september 1944 worden Simpelveld en Bocholtz door de geallieerden bevrijd.
75 jaar later presenteert Heemkundevereniging de Bongard na de nieuwste ingewonnen informatie een groot aantal levensschetsen van slachtoffers uit de twee dorpen Simpelveld en Bocholtz.
De titel van dit boek is een citaat uit de laatste brief die verzetsstrijder Huub Hamers vanuit de gevangenis naar zijn familie stuurde. Het is zijn laatste wens aan zijn familie.
De rijkelijk geïllustreerde publicatie in boekvorm is in staand A4 formaat uitgegeven en omvat 420 pagina’s met harde kaft. Het boek kost € 30,-. Toezending is ook mogelijk.
Uitgebracht in augustus 2019.
Van Kruis naar Kruis
Van Kruis naar Kruis
Van Kruis naar Kruis, historische wandelingen door Bocholtz. Door Guus Herbergs
Het boek is voortgekomen uit een eerder uitgegeven wegkruisboekje voor Bocholtz uit de jaren 1990. De schrijver, Guus Herbergs, vond dit incompleet en heeft een uitgebreid verhaal toegevoegd. Hierin wordt alles beschreven wat op de wandelroute tussen de wegkruisen te zien is. Het boek heet dan ook “Van Kruis naar Kruis, historische wandelingen door Bocholtz”. Vrijwel elk plekje in het dorp wordt beschreven, waardoor dit een encyclopedie van Bocholtz is geworden. Ondanks dat de auteur bij geen enkel onderwerp lang van stof is, omvat dit boek 320 pagina’s en meer dan 400 afbeeldingen. Daarnaast zijn achterin drie losse wandelkaarten bijgevoegd. Uiteraard is ook deze uitgave in full color en in een harde kaft gevat. Het boek kost €30,-.
Tagebuch von Haus Loreto
Tagebuch uit Huize Loreto
Tagebuch von Haus Loreto, Onderzoek naar ontstaan, vorm en auteur
Het boek is een vervolg op het boek Echo uit huize Loreto van auteur Donné Jaegers. Het betreft een uitwerking van het onderzoek naar de schrijfster van het dagboek dat ten grondslag lag aan dit boek. Het beschrijft de spannende zoektocht die Donné Jaegers samen met Sr. Maria Caritas Kreuzer P.I.J. doorlopen heeft om de originele schrijfster van het dagboek te vinden. Het is het logische vervolg op het in 2014 uitgegeven Echo uit huize Loreto. De titel van deze uitgave is “Tagebuch von Haus Loreto, Onderzoek naar ontstaan, vorm en auteur”. De uitgave omvat 43 pagina’s in full color in een harde kaft op A5 formaat. Het boek kost €8,-.
Echo uit Huize Loreto
Echo uit Huize Loreto
Dagboek van een onbekende zuster van het arme Kind Jezus
26 augustus 1944 tot 4 mei 1945
Een onbekende zuster schrijft daarin over gebeurtenissen in het klooster en het dorp Simpelveld tijdens de bezetting, wanneer eerst terugtrekkende Duitse troepen het klooster en dorp bezetten en vervolgens de troepen van de bevrijders zich in dorp en kloostergebouwen inkwartieren.
In het Tagebuch komen lotgevallen van bewoners van het klooster en die van inwoners van Simpelveld en omliggende dorpen aan de orde, maar ook die van soldaten van zowel bezetter als bevrijders. De schrijfster meldt met precisie wat ze hoort, wat gezegd wordt of wat ze zelf mee maakt. Hoewel kloosterzuster blijkt ze keer op keer heel goed geïnformeerd over de oorlogssituatie. Als een feit daar aanleiding voor geeft, ontbreken humor noch mededogen in haar beschrijving. En wanneer op enig moment angst toeslaat bij de kloostergemeenschap, die midden in de frontlinie zit bij de gevechten om Aken, maakt zij ook van die gevoelens geen geheim.
De rijkelijk geïllustreerde publicatie in boekvorm is in staand A4 formaat uitgegeven en omvat 234 pagina’s met harde kaft. Het boek kost € 25,-. Toezending is ook mogelijk.
Uitgebracht in september 2014.
Hoeve De Hof
Hoeve De Hof
Edelen en boeren, kozakken en spoken
‘Gedurende de gehele maand februari 1814 lagen 1300 à 1400 Kozakken met ± 175 paarden in Vaals’
Deze Kozakken achtervolgden de resten van Napoleons overgebleven troepen na de desastreus verlopen aanval op Rusland. Een van hen, op Hoeve De Hof in het Zuid-Limburgse Bocholtz ingekwartierd, laat zijn oog vallen op de vrouw des huizes en verschaft ons daarmee één van de anekdotes uit dit boek.
Zo verweeft auteur Armin Hamers in ‘Hoeve de Hof’ de geschiedenis van deze historische carré boerderij met de grote geschiedenis van koningen en veldslagen. Maar ook met de kleine geschiedenis van de opeenvolgende bewoners die met die grote geschiedenis te kampen hadden
en de boerderij steeds weer wisten aan te passen aan de veranderende tijd.
De publicatie in boekvorm is in staand A4 formaat uitgegeven en omvat 84 pagina’s en harde kaft. Het boek kost € 20,-. Toezending is ook mogelijk.
Uitgebracht in november 2012.
Arnold Dydden, pastoor 1571-1616
Simpelveld en Bocholtz door de ogen van Arnold Dydden, pastoor 1571-1616
Het boek bestaat uit drie delen. Het eerste deel neemt u mee en geeft achtergronden over de leefwereld van pastoor Dydden.
Zo wordt er o.a. Uitleg gegeven over de geneeskunst, kalenders, inkomsten van pastoor, de Norbertijnen en wegen, huizen en dorpen.
Deel twee behandeld de toponiemen die genoemd worden in het derde deel.
En deel drie is de transcriptie en vertaling van de “memorie boeken” van pastoor Dydden. In vele publicaties zijn deze al genoemd. Maar nog nooit waren zij compleet uitgegeven.
De publicatie in boekvorm is in staand A4 formaat uitgegeven en omvat 421 pagina’s en harde kaft. Het boek kost € 30,-. Toezending is ook mogelijk.
Auteur: Jo van der Werf. Grafische vormgeving en illustraties: Karin Eken, Nieuw-Eken Ontwerp.
Uitgebracht in mei 2012.
Dorpsportretten Simpelveld 1975-1980
Dorpsportretten Simpelveld 1975-1980
In de ‘Dorpsportretten Simpelveld 1975-1980’ staat de fraaie zwart-wit fotografie van Carrie Gisbertz centraal. Zij fotografeerde diverse bekende Simpelveldenaren, onder wie winkeliers, boeren en bestuurders. Haar foto’s zijn nog tot en met 14 oktober in het gemeentehuis van Simpelveld te bewonderen. De 32 kenmerkende portretten hebben heemkundevereniging De Bongard geïnspireerd om een verhaal bij de personen te schrijven. Hierbij zijn veel klinkende namen en bekende gezichten, zoals kapper Berger, slager Delahaye, groeteboer Nijssen, speeltuinopa Jaegers, levensgenieter Loozen, schoenmaker Senden, Charles en Zef Vijgen, en vele anderen.
De publicatie in boekvorm is in liggend A4 formaat uitgegeven. Het boek kost € 15,-. Toezending is ook mogelijk.
Uitgebracht in september 2010.
Sint Gillishoff - Samerich
Sint Gillishoff – Samerich
Speuren naar Sporen van 700 jaar hoeve-historie
Ruim twintig jaar speurde hij naar sporen van de Sint-Gillishof. Hij dook in de archieven en pluisde de familiegeschiedenis uit. Dat heeft geresulteerd in een prachtig naslagwerk dat een periode van zeven eeuwen omvat. De Sint-Gillishof wordt namelijk al in 1321 genoemd.
Er is lang aan gewerkt, maar op 23 november 2013 is dan toch het splinter nieuwe boek over de Sint-Gillishof in Bocholtz ten doop gehouden. De auteur is de 84-jarige Jan Senden die geboren en getogen is op deze markante en imposante hoeve.
De rijkelijk geïllustreerde publicatie in boekvorm is in staand A4 formaat uitgegeven en omvat 200 pagina’s met harde kaft. Het boek kost € 25,-. Toezending is ook mogelijk.
Uitgebracht in november 2013.
Boeren, buren, buitenlui
Boeren, buren, buitenlui
Het rijke Romeinse leven van villa Vlengendaal en haar omgeving.
door J. Wolters en J. Bonten.
uitgave ter gelegenheid van een tentoonstelling over villa Vlengendaal in het gemeentehuis van Simpelveld.
Rijk geïllustreerd met foto’s en plattegronden
Verkrijgbaar via het secretariaat.
Prijs: € 5,00 (excl. verzendkosten)
ZumBó Diksiejoneer
De “ZumBó Diksiejoneer”
Uitgebreide woordenlijst van het Simpelvelds en Bocholtzer dialect.
Vanaf 18 maart 2005 verkrijgbaar.
Dit ruim 400 pagina’s tellende boek bevat niet alleen de vertaling van de dialectwoorden naar het Nederlands, maar ook de vertaling van het Nederlands naar het dialect.
Het boek is uitverkocht.
Uitgebracht in maart 2005.
Van Fleckendael tot Vlengendaal
Van Fleckendael tot Vlengendaal
door Guus Herbergs.
Beschrijft de geschiedenis van de buurtschap Vlengendaal te Bocholtz vanaf de Romeinse Tijd tot ca. 1900 in beknopte vorm.
Omvang 280 pagina’s, rijk geïllustreerd.
Het boek is uitverkocht.
Uitgebracht in december 2000.
Wegkruisenwandelboekje Simpelveld
Wegkruisenwandelboekje Simpelveld
door M. Peukens en P. Janssen.
Boekje van 20 pagina’s in brochurevorm met foto’s en plattegrond.
Geeft een aantal wandelroutes langs wegkruisen met beschrijving van de kruisen.
Boekje is uitverkocht.
Uitgebracht in 1995.
Historische boerderijen in Simpelveld en Bocholtz
Historische boerderijen in Simpelveld en Bocholtz
door Luc Wolters en Mathieu Klinkers.
Brochure van 30 pagina’s met plattegrond, foto’s en beschrijving van een aantal historische boerderijen in Simpelveld en Bocholtz.
Eerste druk uitgegeven in 2003
t.g.v. het “Jaar van de Boerderij”
Het boekje is uitverkocht.
Een herziene uitgave is in voorbereiding.
Wegkruisenwandelboekje
Wegkruisenwandelboekje Bocholtz
door E. Herbergs en P. Janssen
Boekje van 40 pagina’s in brochurevorm met foto’s en plattegrond.
Geeft een aantal wandelroutes langs wegkruisen met beschrijving van de kruisen.
Boekje is uitverkocht.
Uitgebracht juli 1996.
We gebruiken cookies om ervoor te zorgen dat onze website zo soepel mogelijk draait. Als je doorgaat met het gebruiken van de website, gaan we er vanuit dat ermee instemt.Ok
1903 – schutterij te Simpelveld
Replica Sarcofaag van Simpelveld.
