Juno, de vrouw in de Romeinse tijd

Lezing door Coen van Galen

Dinsdag 31 januari om 20.00 uur
in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld.
Replica Sarcofaag van Simpelveld.
Nu te zien in de oude bieb aan de Wilhelminastraat in BocholtzThermenmuseum
Heerlen

Romeinse vrouwen waren veel zelfstandiger dan gedacht

Het klassieke misverstand over de Romeinse tijd is dat alleen mannen echte burgers waren en dat vrouwen een verlengstuk van hun man of vader waren. Historicus Coen van Galen maakt korte metten met dit idee. Hoewel de samenleving van het oude Rome nogal macho en vrouwonvriendelijk was, hadden veel vrouwen in de Romeinse keizertijd meer persoonlijke vrijheid dan vrouwen in westerse landen tot in de twintigste eeuw. Tijdens zijn lezing zal Van Galen laten zien dat Romeinse vrouwen een maatschappelijke rol speelden als burgers en zelfs familiehoofd konden worden. Een radicaal ander perspectief op de machtsverhoudingen in de Romeinse samenleving dan die tot op heden onder historici gangbaar is.

Romeins beeld van Livia

De familia

De basis voor de vrouwelijke zelfstandigheid ligt in de eigenzinnige Romeinse familiestructuur, de familia. Van Galen: ‘Al het bezit en beslissingsbevoegdheden verliepen via het hoofd van de familia. Dit hoofd was het de oudste familielid in de mannelijke lijn, die namens het collectief van de familie de beslissingen nam.’ Die oudste in de mannelijke lijn kon dus ook een vrouw zijn, als zij de oudste was. Omdat ze bij hun huwelijk gewoonlijk onderdeel van de familia van de man werden, maakte dit voor veel vrouwen lange tijd geen verschil. Ze kwamen daardoor juridisch gezien in de rol van de dochter van hun man en waren aan hem ondergeschikt zo lang hij leefde.

Nieuwe huwelijksvoorwaarden

In de eerste eeuw voor christus gebeurde er echter iets opvallends: huwelijken werden steeds vaker volgens nieuwe huwelijksvoorwaarden gesloten. Hierbij bleef de vrouw onderdeel van haar vaders familia. Op het moment dat haar vader overleed, werd zij een zelfstandig familiehoofd. terwijl haar man (soms) nog onmondig was en geen eigen bezit had omdat zijn vader nog leefde. Een omkering van de genderrollen, met flinke consequenties. Vrouwen gingen steeds meer ruimte voor zichzelf opeisten. Zo ook Livia, gehuwd met Augustus en prototype van de zelfstandige vrouw. Van Galen: ‘In Livia zien we mooi de ambivalentie: ze deed zich voor als een keurige huisvrouw, maar ze speelde een centrale rol in het Romeinse rijk.’ In de lezing zal in dit kader ook de ‘Dame van Simpelveld’ (Sarcofaag van Simpelveld) aan bod komen. Mogelijk ook een vrouw die aan het hoofd van een Romeinse familia heeft gestaan!

Coen van Galen

Coen van Galen (1971) volgde, naast zijn werk, een voltijdse opleiding geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen en voltooide zijn master in 2009 summa cum laude. Sinds 2010 werkt hij als docent en promovendus aan de afdeling Geschiedenis en het Institute for Gender Studies van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Voor leden is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 2 euro.