Lezing ‘Onze kasteelheren: het geslacht Von dem Bongard’

door Jack Jetten

Inleiding over het geslacht Von dem Bongard van de late Middeleeuwen tot heden, toegespitst op de takken Heijden en Wijnandsrade-Paffendorf.
Lezing door mr. Jack Jetten uit Wijnandsrade.

Dinsdag 14 november om 20.00 uur in de zaal van Partycentrum Oud Zumpelveld aan de Irmstraat 23 te Simpelveld.

Kasteel De Bongard te Bocholtz
Kasteel ‘De Bongard’ te Bocholtz. 

In de inleiding worden hoogtepunten en dieptepunten uit de geschiedenis van het geslacht Von dem Bongard toegelicht. Door vererving en huwelijken verwierven de Von dem Bongards vele bezittingen en ambten, terwijl zij door de keizer werden verheven tot Freiherren. Eeuwenlang waren zij erfkamerheer van de hertogen van Gulik. Hun invloed was aanzienlijk, zowel door diplomatieke posten als ook door krijgsdiensten. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw nam deze af en stierf in feite het geslacht uit door de dood van de kinderloze Ludwig von dem Bongard in 1878. Maar de titels en naam gingen over op een aangetrouwd familielid van de graven Von Walderdorf. Afstammelingen van Freiherr Pius Wilderich von dem Bongard bevinden zich thans in China, Canada en Zuid-Afrika, maar dragen nog steeds fier de adellijke naam en voeren het heraldische wapen met de keper.

Oorsprong
Het geslacht Von dem Bongard is zo oud als de riddertijd, in elk geval wordt het genoemd in de late Middeleeuwen. Het stamgebied is het Rijnland, gebieden die behoorden tot de Rijksridderschap van Munster, Kleve, Gulik, Keulen en de Nederrijn. Waar de oorsprong lag, is lange tijd troebel gebleven. Vast staat, dat uit de stam die op Huize de Bongard in Bocholtz woonde, de stam Heijden en de stam Wijnandsrade-Paffendorf is voortgekomen.

Inmiddels zijn alle kastelen uit het familiebezit in andere handen overgegaan. In Bocholtz trad Anna Margaretha van de Bongard in 1630 in het huwelijk met Hans Caspar von und zu der Leyen zu Hohengerolsegg en kwam het kasteel De Bongard, dat al sinds de 14e eeuw in het bezit van de familie was, in handen van de familie Van der Leyen. Het eens trotse Huis Heijden in Horbach dat vanaf 1337 van Von dem Bongard was, is nog slechts een ruïne. Kasteel Paffendorf is eeuwenlang Wohnsitz van de familie geweest, maar is in 1958 verkocht aan Die Rheinbraun (nu onderdeel van RWE).

Sporen in het heden
Herinneringen aan de Von dem Bongarts zijn thans nog te vinden in de parochiekerken van hun bezittingen door de vele schenkingen, die zijn gedaan. Het fraaie grafmonument van Willem von dem Bongart, die in 1637 bij Leipzig sneuvelde tijdens de Dertigjarige oorlog, bevindt zich in de kerk van Wijnandsrade, maar ook op het kerkhof in Paffendorf zijn nog grafkruisen en -stenen waaraan kleurrijke verhalen vastzitten. In de trouwzaal van Schloss Ehreshoven in Engelskirchen is de Ahnengalerie teruggevonden, een reeks statieportretten van de Von dem Bongarts.

Jack Jetten
Mr. Jack Jetten is naast raadslid in Nuth ook Vice-voorzitter van de Heemkundevereniging Vrienden van Wijnandsrade te Wijnandsrade, Redactielid Redactie Wetteneditie SJD, Voorzitter Stichting Gemeenschapshuis Wijnandsrade te Wijnandsrade en Voorzitter Stichting Pomphuuske te Bingelrade.

Voor leden van heemkundevereniging De Bongard is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 2 euro.

 

Heemkundevereniging De Bongard Simpelveld-Bocholtz