Mijnwerkers uit oost en west

Lezing door Serge Langeweg
op maandag 17 oktober a.s. om 20.00 uur
in Partycentrum Oud Zumpelveld, Irmstraat 23 te Simpelveld

Lezing Mijnwerkers uit oost en west

Op maandag 17 oktober a.s. organiseert Heemkundevereniging De Bongard de lezing Mijnwerkers uit oost en west met als spreker Serge Langeweg. De lezing start om 20 uur en vindt plaats in Partycentrum Oud Zumpelveld, Irmstraat 23 te Simpelveld. Voor leden van heemkundevereniging De Bongard is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 3 euro.

 Arbeidsmigranten

De Limburgse kolenmijnen waren arbeidsintensieve bedrijven. Vele duizenden mijnwerkers  waren er dag en nacht aan de slag, zowel ondergronds als bovengronds. Mijnarbeid was zwaar en voor lang niet iedereen weggelegd. De arbeidsvoorziening was voor de mijnbedrijven een punt van voortdurende aandacht. Mannen uit de regio werden – vaak met succes-  aangespoord om mijnwerker te worden. Zo werden ook dorpen als Simpelveld en Bocholtz, gelegen aan de rand van de mijnstreek, in de eerste helft van de twintigste eeuw sterk afhankelijk van de arbeidsmarkt voor mijnwerkers.

Maar omdat die regionale arbeidsmarkt niet altijd kon voldoen aan de grote vraag naar arbeidskrachten vanuit de mijnbedrijven, moest ook beroep worden gedaan op mijnwerkers van verder weg. Van heinde en verre, uit oost en west, kwamen zij als arbeidsmigranten naar de mijnstreek. Deze lezing gaat over de werving en de herkomst van mijnwerkers. In twee samenhangende vragen samengevat: hoe slaagden de mijnbedrijven erin voldoende mijnwerkers te vinden en waar kwamen die vandaan?

Serge Langeweg

Dr. Serge Langeweg (1958) studeerde sociale en economische geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. In 2011 promoveerde hij aan de Universiteit Maastricht op het proefschrift Mijnbouw en arbeidsmarkt in Nederlands-Limburg. Herkomst, werving, mobiliteit en binding van mijnwerkers tussen 1900 en 1965. Hij is als hoofd collectie en erfgoed verbonden aan Stichting Museumplein Limburg in Kerkrade, die drie museale instellingen overkoepelt: Continium discovery center, Columbus earth center en Cube design museum.

Heemkundevereniging De Bongard Simpelveld-Bocholtz

Lezing ‘Het dorp en mijn familie; Gulpen 1810 – 2010’ 

Op dinsdag 7 juni a.s. organiseert Heemkundevereniging De Bongard de lezing ‘Het dorp en mijn familie; Gulpen 1810 – 2010’ met als spreker Pierre Hupperts. De lezing start om 20 uur en vindt plaats in Café Oud Bocholtz, Pastoor Neujeanstraat 11 te Bocholtz.

Aan de hand van zijn boek ‘Het dorp en mijn familie. Gulpen en de familie Hupperts 1810 tot 2010’ neemt Pierre Hupperts het publiek niet alleen mee in de geschiedenis van de familie Hupperts en de dorpsgeschiedenis van Gulpen. Ook laat hij zien hoe in deze twee eeuwen grote veranderingen op regionaal, nationaal en internationaal niveau doorwerken in Zuid-Limburg en vervolgens ook het leven beïnvloeden in een dorp en een familie. Denk aan de gevolgen van oorlogen, de rol van adellijke grootgrondbezitters, de invloed van de rooms-katholieke kerk, het opkomend toerisme, de steenkolenmijnen en de groeiende emancipatie. Ook is er aandacht voor het rijke verenigingsleven waarin de familie Hupperts heel actief was.

Speciaal voor deze lezing zal Pierre ook aandacht besteden aan de migratie van de familie Hupperts. Een naam die veel voorkomt in het grensgebied van Duitsland, Nederland en België en ook in Simpelveld en Bocholtz.

In zijn boek vervlecht Pierre Hupperts op toegankelijke wijze tweehonderd jaar geschiedenis van zijn geboorteplaats Gulpen met die van zijn familie. Hij beschrijft wat uniek is aan Gulpen middenin het Zuid-Limburgse Heuvelland. Bezien vanuit het dorp en door de ogen van de familie laat hij zien hoe maatschappelijke ontwikkelingen in de lokale samenleving doorwerken. Recensenten en lezers van binnen en buiten Limburg zijn zeer positief over dit boek dat inmiddels toe is aan zijn tweede druk.

Pierre Hupperts

Pierre Hupperts is een mijnwerkerszoon geboren in Gulpen in 1955 en woont sinds 1973 in Utrecht. Voor zijn werk reisde hij veel en was hij actief in de solidariteitsbeweging met Latijns-Amerika en werkte hij 13 jaar bij ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib waarvoor hij jaarlijks meerdere keren naar Zuid- en Midden-Amerika ging. Toch heeft hij altijd een sterke band met zijn geboortedorp gehouden, zelfs via zijn werk. Zo heeft hij de Gulpener Bierbrouwerij geholpen hun MVO-beleid uit te werken. Pierre is altijd blijven terugkomen in Gulpen. Sinds 2008 heeft hij een appartement gekocht, gelegen op de Kiebeukel, toen niet wetend dat daar, schuin tegenover, de familie Hupperts de gehele negentiende eeuw heeft gewoond. Meer informatie over de spreker is te vinden op https://hetdorpenmijnfamilie.nl/

Aanmelding en kosten 

Belangstellenden voor de lezing dienen zich uiterlijk 5 juni a.s. aan te melden middels een mail aan debongard@hotmail.com. Voor leden van heemkundevereniging De Bongard is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 3 euro.

Legende, mythe of werkelijkheid
Lezing door Frits Schoonbrood

op woensdag 1 juni a.s. om 20.00 uur

in Partycentrum Oud Zumpelveld, Irmstraat 23 te Simpelveld

Lezing ‘Bokkerijders binnen de Landen van Overmaas’

Op woensdag 1 juni a.s. organiseert Heemkundevereniging De Bongard de lezing ‘Bokkerijders binnen de Landen van Overmaas: Legende, mythe of werkelijkheid’ met als spreker Frits Schoonbrood. De lezing start om 20 uur en vindt plaats in Partycentrum Oud Zumpelveld, Irmstraat 23 te Simpelveld.

Er bestaat nauwelijks een onderwerp uit de Zuid-Limburgse geschiedenis dat met zoveel spannende verhalen omgeven is als dat van de Bende van de Bokkerijders. Deze ‘godlooze bezwoorne bande van naghtdieven ende knevelaers’ plunderde in de 18^e eeuwkerken, pastorieën en boerderijen. Met slachtoffers werd niet zachtzinnig omgegaan. Evenals de heksen zouden de Bokkerijders een verbond met de duivel hebben gesloten, waartoe zij een eed op onder meer een dode hand aflegden. Eind 1742 werd het eerste lid van de bende gearresteerd, gedetineerd en onder folter verhoord op het kasteel van ‘s-Hertogenrade. Het folteren had tot gevolg, dat steeds meer namen van bendeleden uit de streek werden genoemd.

Vele spannende sagen, legenden en romans zijn op basis van deze bende gefantaseerd. Maar de echte geschiedenis is nog huiveringwekkender. Deze geschiedenis vertelt Frits Schoonbrood in zijn avondvullende en met lichtbeelden ondersteunde lezing. Bovendien zijn attributen, zoals de ‘dode hand’, de duim- en beenschroeven en de stoel van tortuur te aanschouwen. Op deze wijze verneemt de bezoeker op een aangrijpende wijze de onvervalste geschiedenis rondom deze vermaarde bende uit de regio.

Frits Schoonbrood

De Schinnense Bokkenrijdersspecialist Frits Schoonbrood raakte naast zijn beroep als informaticus al vroeg gefascineerd door de rijke Limburgse en Euregionale historie. In 2007 maakte hij met veertig vrijwilligers uit de regio een film over de geschiedenis van de heerlijkheid Schinnen. Het maken van de film leidde in 2008 tot de vorming van een stichting met de naam: ‘Sjtichting Genealogiek Sjènne’, afgekort SjtiGS. Als voorzitter en onderzoeker van deze stichting werkte Frits ruim elf jaar aan het onderzoeken en beschrijven van ‘de Bende van de Bokkerijders’. In september 2021 verscheen zijn boek met de titel: ‘De Bokkerijders met de Dode Hand. Ontstaan en vervolging van het banditisme in en rondom Zuid-Limburg in de 18^e eeuw’.

Voor leden van heemkundevereniging De Bongard is de toegang gratis, van niet-leden wordt een bijdrage gevraagd van 3 euro.

 Heemkundevereniging De Bongard Simpelveld-Bocholtz

Op zondag 15 a.s. mei organiseert Heemkundevereniging de Bongard een excursie naar het (ver)nieuw(d)e Heerlen

In het mijnverleden was Heerlen een welvarende stad. Mijnwerkers verdienden een goed salaris en spendeerden, samen met hun gezin, hun geld in de vele winkels, cafés en lunchrooms, vooral in Heerlen. Op de laatste vrijdag van de maand kregen de mijnwerkers  hun “ousjank” (loon uitbetaling) en de volgende dag kon je in Heerlen over de hoofden van winkelend publiek lopen. De middenstand floreerde.

De mijnsluitingen hebben de Oostelijke Mijnstreek zwaar getroffen. Naast 40.000 direct vervallen banen, een enorme (jeugd) werkeloosheid, verpauperde wijken en grote criminaliteit was het straatbeeld van Heerlen gevuld met onder andere drugsverslaafden.

 Gelukkig heeft de operatie Hartslag, een samenwerkingsverband van overheid, politie, woningstichtingen en andere  organisaties, het tij gekeerd en is Heerlen weer opgekrabbeld. Zo is Heerlen nu toonaangevend onder andere op het gebied van de internationale hip-hop en streetdance jongerencultuur. Ook het jaarlijkse Cultura Nova festival staat internationaal hoog aangeschreven. Echter de lelijke puist rondom het treinstation bleef de gemoederen bezig houden.

Alle ontwerpen van gerenommeerde architecten gingen uit van een klein station met troosteloze kantoorkolossen. Kneuterigheid was troef.

Maankwartier

In 2002 presenteerde Michel Huisman, een beeldende kunstenaar en filosoof, een plan: het Maankwartier. Hierin schetste hij een heel nieuwe entree voor Heerlen met grote, hoge gebouwen, grote appartementen en een verbinding tussen de voorkant van het station met de wijk achter het spoor. Een novum in het plan was de situering van een nieuw station onder het Maankwartier. Architecten, zoals de Rijksbouwmeester Jo Coenen, verklaarden Huisman voor gek en hoogmoedswaanzinnig. Een kunstenaar die voor architect speelt! Gelukkig was de gemeente de lelijke betonklotsen in de binnenstad zat en ging achter het Maankwartierplan staan. Ondanks vele tegenslagen werd in 2020 het 220 miljoen kostende Maankwartier geopend. Het is een pareltje voor de stad geworden, een entree van de stad waar veel mensen uit binnen- en buitenland speciaal naar komen kijken.

 Excursie

Gidsen zullen ons tijdens het bezoek aan het Maankwartier rondleiden en de bijzonderheden van het plan uitleggen. Naaste de nieuwe jeugdcultuur heeft Heerlen ook grote bekendheid om zijn Murals. Grote schilderingen op muren, op gebouwen en onder viaducten die een verhaal vertellen. Wij zullen een aantal bezichtigen en krijgen informatie over de symboliek, de bedoelingen van de schilder en details in de Murals.

 De excursie start om 11 uur vanaf de parkeerplaats bij de Plus op de Heerlerbaan 239 te Heerlen. Daarna gaan we naar de binnenstad en de excursie zal rond 17 uur afgelopen zijn. Tussendoor zullen wij een kop koffie drinken met een stuk vlaai erbij.

 Goed schoeisel en enige wandelconditie is aan te bevelen. Als u niet zo mobiel bent kunnen wij, in onderling overleg, bekijken wat de mogelijkheden zijn om toch (eventueel gedeeltelijk) aan de excursie deel te nemen.

De kosten per persoon zullen ergens tussen € 12 en € 15 liggen, afhankelijk van het aantal deelnemers. Aanmelden kan tot 5 mei a.s. via Debongard@hotmail.com en de mail wordt bevestigd na aanmelding. Enkele dagen voor de excursie ontvangt u via de mail nog nadere informatie o.a. over het definitieve bedrag en de betaling hiervan.

 Heemkundevereniging De Bongard Simpelveld-Bocholtz

Rabo versterkt verenigingen en clubs met kennis, netwerk en geld: Raboclubsupport.

Als u lid bent van de Rabo, kunt u de HKV een steuntje in de rug geven.
Het geld dat we hiermee ophalen, willen we besteden aan ons nieuwe archief en bibliotheek.

Meedoen is niet moeilijk:

• Ga naar www.rabobank.nl/leden/clubsupport
• ga naar https://www.rabo-clubsupport.nl/zuid-limburg-oost/deelnemers
• Registreer u en stem op ons. U vindt ons onder de zoeknaam “De Bongard”, in de regio Zuid-Limburg Oost, categorie cultuur.
  U kunt in het totaal op 3 verenigingen stemmen.

Als lid van de HKV bent u van harte welkom op de najaarsledenvergadering.

• Maandag 1 november
• 19.30 uur
• Party Centrum Oud Zumpelveld

Neem uw QR-code mee!

Als u vooraf het algemene en/of financiële jaarverslag wilt ontvangen, stuurt u een verzoek
aan debongard@hotmail.nl

Hier vindt u de uitnodiging en de agenda voor deze vergadering.

Na de vergadering zal de film Auf verbotenen Pfaden – Kaffeeschmuggel in der Nachkriegszeit worden vertoond, over smokkelen in de euregio Aken in de jaren na 1945 tot in de jaren ‘50.
______________________________

Nieuwe locatie voor De Bongard

Na een lange zoektocht heeft Heemkundevereniging De Bongard een nieuwe locatie gevonden. Het archief en de bibliotheek waren tot nu toe gehuisvest in de kelder van op de Boor, het voormalig gemeentehuis van Bocholtz. Inmiddels is met man en macht al het materiaal verhuisd naar de nieuwe locatie: Pastoor Neujeanstraat 9, 6351 GK te Bocholtz.

De nieuwe archiefruimte en bibliotheek zijn inmiddels op zaterdag 11 september geopend.

Archief en bibliotheek zijn voortaan elke woensdag van 10.00 tot 12.30 uur geopend en voor iedereen toegankelijk. Bezoek kan op afspraak ook op andere dagen en tijden.
Stuur voor dit laatste een mail aan: DeBongard@hotmail.com

Meer informatie over archief en bibliotheek kunt u vinden op onze website: Archief en Bibliotheek .

Zoals reeds vermeld in het laatste nummer van De Bongard werd de HKV attent gemaakt op een filmpje over Amerikaanse militairen in Simpelveld, van medio januari tot media februari 1945.

Hun activiteit speelt zich hoofdzakelijk af in de Kloosterstraat. Drie militairen met samen acht sterren op hun helmen bezoeken de militairen in Simpelveld.
In de laatste beelden is de toenmalige St Jozeph-school goed herkenbaar, met in en uitlopende militairen,  een kennelijke commandant en met veel jeeps.

De film beslaat 3 minuten van een langere film van 8 minuten. Kennelijk zijn er meerdere filmers aan het werk geweest en zijn de verschillende stukjes zonder chronologie achter elkaar gemonteerd. In willekeurige volgorde zien we dat de jeeps komen aanrijden langs het klooster naar het schoolgebouw, dat de gasten worden begroet en het schoolgebouw ingaan met de commandant, het schoolgebouw weer verlaten en vertrekken richting kerk.

Bekijk de film.
*** Het duurt 30-45 seconden voordat uw filmsoftware het mpg-bestand heeft ingeladen.***

De hele film werd gespot in de Nationale Archieven van de USA, in College Park, met de titel Engineer Depot #514, Leige, Belgium ; “Eight Stars Visit Division”, Simplevelt (?), Holland.

Hier ziet u, ter vergelijking, een foto van de oude St Jozeph-school.

Met dank aan de vinder van de film.
En voer voor geïnteresseerden: wat kunnen we nog achterhalen over de mensen en beelden op de film?

– – – – – – –

In het afgelopen jaar en ook dit jaar zijn tal van activiteiten van de Heemkundevereniging De Bongard als gevolg van de coronamaatregelen uit moeten vallen. Zo zou in 2020 de 25e wegkruiswandeling plaats hebben gevonden, ware het niet dat ook die tocht als gevolg van COVID-19 niet door kon gaan.

Dit jaar is evenmin voor de Pasen een georganiseerde wandeling een optie. Daarom dat we als bijlage bij deze mail een route langs veertien wegkruisen publiceren die u op eigen gelegenheid kunt lopen. Daarbij wordt via enkele links ook attent gemaakt op de overwegingen die bij de veertien kruisen passen.

Meditatieve Wegkruiswandeling.pdf

====================================