Dialect

Jeet ós dialect óp der doer versjwiende?

Er zijn ongeveer vijf tot zevenduizend talen in de wereld. Daarvan worden er 2500 al vrijwel niet meer gesproken. De Verenigde Naties verwachten dat bij dit tempo nog deze eeuw 90% van de talen van de aardbodem zal verdwijnen.

Experts van de Verenigde Naties waarschuwen dat door het verdwijnen van inheemse talen onze kennis van de natuur wordt bedreigd. De inheemse volkeren hebben vitale kennis over planten en dieren in hun omgeving en ze bewaren met heel veel precisie in hun cultuur en tradities de manieren om hun omgeving en de aarde leefbaar te houden op een duurzame manier. Maar de lokale verhalen, liederen en kunst gaan ten onder aan de mondialisering. De sectie dialect heeft zich ten doel gesteld dit te voorkomen.
Ós moddersjproach mót behauwe blieve!

Hoe doet zij dit?

Uitgevoerde activiteiten:

Dialectavonden. De eerste (jaarlijkse) dialectavond vond plaats in november 1989. Oorspronkelijk beperkte men zich door het voorlezen van gedichten en proza in het simpelvelds en bocholtzer dialect. Tevens nodigde men ook gasten van andere dialectverenigingen en dialectzanggroepen uit.

Voor een aantal jaren heeft men de stap gewaagd de voordrachten met sketches te verlevendigen. De thema’s worden gehaald uit het leven gegrepen gebeurtenissen. Deze dialectavonden vormen de kern van waar uit de sectie werkt.

Schoolproject.

Dit project was een experiment met de groepen vier en acht van een basisschool te simpelveld en bocholtz. Voor het concretiseren van dit project was een werkgroep in het leven geroepen, bestaande uit een vijftal leden van de sectie. Het project vond plaats in de negentiger jaren. Een aantal maanden lang werden elke week lessen gegeven in het dialect door een drietal leden.

Om de jeugd te attenderen op het dialect in woord, geschrift, beeld en uitspraak werden speciale dialectlessen geschreven. Ook werden een Zumpelvelder en Bócheser leësplenksg(j)e uitgegeven.

Schrijfwijze.

Om grip te krijgen op een zelfde manier van schrijven in het dialect was er een werkgroep gevormd, bestaande uit een zestal leden van de sectie, die door studie en discussie trachtten een woordenlijst samen te stellen in het Simpelvelds/Bocholtzer dialect, met als hoofddoel bij het maken van eigen werk door leden van de sectie éénzelfde manier van schrijven te hanteren. Uitgangspunt was een schrijfwijze te maken die makkelijk te schrijven en te lezen zou zijn. Uiteindelijk heeft het een en ander geresulteerd in een dictionaire in het Simpelvelder en Bocholtzer plat. Deze verscheen in 2005 en werd “zumbó diksiejoneer” genoemd.

Dialectmis.

De door één van onze leden in 1995 geschreven en door een Bocholtzer dorpsgenoot op muziek gezette dialectmis wordt, van af die tijd, nog steeds uitgevoerd in de kerkdorpen van Simpelveld en Bocholtz op de zaterdag voor carnaval.

Ook hier zijn het leden van de sectie, buiten de prinsen, die gedichten en gebeden hierin voordragen. Ondertussen hebben andere dorpen in de regio deze dialectmis, in hun taal omgezet, overgenomen.

Wettelijke huwelijken.

Sinds 1997 vinden er in de gemeente Simpelveld huwelijken (op verzoek) in het dialect plaats. Het initiatief om dit in de gemeente in te laten voeren werd door de sectie gedaan. Een van onze leden neemt als BABS deel aan deze huwelijken.

‘t Jeet doch nieks in de janse welt
uvver heemetdialect.
Jekost hat ’t ós jinge fenning jelt
en doch sjprikt me ’t perfect.
Óch hant vier jing sjoeël doavuur bezoeët,
wel sjwieche van ing H.B.S.
Óp der sjoeës van de mam, hant vier ’t jehoeët,
van heur kroge vier de ieësjte les.
Heeft u interesse om mee te doen?

Neem dan contact op met:
Annie Franssen Tychon
Huls 85
6369 EV Simpelveld
debongard@hotmail.com